Ten tijde van Jezus was de geloofssituatie in Israël best wel drukkend Er was een strakke naleving van de wetten van Mozes.
Toen Jezus begon te spreken was dat niet gericht op het stichten van een nieuwe religie, maar op het hervormen van de gedachtegang van het Joodse geloof. Hij openbaarde een liefhebbende God. Hij sprak over geweldloosheid, gelijkwaardigheid van mensen, rechtvaardigheid, eerlijk delen en naastenliefde. Vergeving van wat anderen je aandoen en zelfs liefde voor de vijand waren nieuwe morele geluiden die mensen raakten.
Jezus stelde zich niet op als een Schriftgeleerde die een andere visie op de letterlijke tekst van de
geschriften geeft, maar hij gaf een zuivere uitleg van de bedoeling of de geest van de teksten. Hij deed dit door zich direct op de mens zelf en diens leefsituatie te richten. Hij gebruikte daarvoor eenvoudige woorden, veel gelijkenissen en bracht in de praktijk wat hij zelf uitsprak.
Er waren weinig mensen die hem daadwerkelijk volgden. Dat waren eenvoudige ongeletterde mensen zonder godsdienstig belang of maatschappelijke argumenten. Het waren mensen die absoluut vertrouwen in Jezus stelden; mensen die de zuiverheid van zijn woorden echt in ademden. Mensen die begrepen wat het inhoudt als Jezus zegt: 'Als je Mij vertrouwt, dan heb je vertrouwen in wie Mij gezonden heeft'. Mensen die het liefhebben van de naasten als jezelf in de praktijk brachten.
Hoogstwaarschijnlijk is de verspreiding van het christelijke geloof vooral voortgekomen uit de wijze waarop de eerste volgelingen zich in het dagelijks leven naar de medemensen opstelden en onder meer voedsel met elkaar deelden. De evangelische boodschap kwam in het verlengde daarvan.
Het is haast onbegrijpelijk hoe de eenvoudige en zuivere gedragsregels van Jezus door veel christenen in latere tijden vergeten zijn of misbruikt werden. Onlangs las ik dat Luther definitief tot zijn reformatorische inzichten is gekomen na een bezoek aan Rome. De decadentie, de pracht en praal, het vergaarde kapitaal en de wereldse machtspositie van de kerk waren nog erger dan Luther in zijn directe omgeving kon waarnemen.
Waar was de eenvoud, waar was het dienende karakter van de woorden van Jezus gebleven? Bedoelde Jezus dit met: 'Volg mij'?
De door Jezus beoogde kerk/gemeenschap lijkt mij vooral een hulpmiddel om de mens te helpen bij zijn individuele religieuze zoektocht. Dat hoeft niet met macht, pracht en praal; dat was direct na vertrek van Jezus van deze aarde ook niet het geval.
In de westerse wereld is er een kentering in de vanzelfsprekendheid van de traditionele kerk als instituut gaande. Veel nieuwe ontwikkelingen worden met succes in alle eenvoud in gang gezet, zoals huiskamerkerkjes in achterstandswijken e.d. Deze kleinschalige initiatieven vonden ook 2000 jaar geleden plaats.
De kracht van de woorden van Jezus zal altijd overeind blijven; ook in hele kleine 'gemeenschappen'. In Matth. 18:20 lezen we: 'Waar twee of drie in Mijn Naam aanwezig zijn, daar ben Ik in hun midden'.
De leefomgeving verandert, de instituties veranderen, de manier waarop het evangelie wordt verkondigd verandert.
De boodschap die Jezus ons met kracht in alle eenvoud - zittend op een ezel - en vol zelfopoffering - hangend aan het kruis - over wil brengen zal nooit veranderen, hoe slecht we er soms mee zijn omgegaan.
