De relatie kerk en muziek is een belangrijke relatie. Vooral de combinatie gesproken Woord en muziek is ideaal. Het Woord dat gesproken wordt, heeft vaak even tijd nodig om te bezinken, zeg maar dat het moet indalen in het hart. Dan is muziek om naar te luisteren, vocaal of instrumentaal, een ideaal moment om het Woord tot je te nemen. Ook de samenzang is bijzonder geschikt daarvoor, want het gezang sluit altijd aan op het gesproken Woord.

Het orgel speelt een cruciale rol in de kerk. De mensen worden er door begroet als ze de kerkzaal binnenkomen. Tijdens het zingen van de Psalmen en Gezangen zorgen de klanken van het orgel er voor dat de meeste mensen kunnen mee neuriën of meezingen. Bij het verlaten van de kerkzaal horen wij weer de klanken van prachtig orgelspel. Soms zit een mens nog zo vol van het jachtige leven dat het orgelspel in het begin irriteert, maar na een paar minuten voelt men de klanken als een warme douche over zich heen komen en is men echt binnengekomen en is de mens klaar voor de Eredienst.

Bij het verlaten van de kerkzaal gebeurt eigenlijk het omgekeerde, het gesproken Woord en de teksten van de Psalmen en Gezangen zoeken hun plaats in het hart, dan hoort men nauwelijks iets van het orgelspel. Soms klinken de klanken te hard ons lichaam in en bereikt de organist het tegenovergestelde, men verzet zich er tegen in plaats van het genieten ervan. Toch blijft ook bij het verlaten van de kerk het orgelspel doorspelen in het lichaam.

Andere individuele instrumenten, trompet, hobo of blokfluit, verhogen ook de sfeer in de kerk. Ook deze klanken hebben tot doel een plaats in ons hart te veroveren, zodat ook zij meegenomen worden buiten de kerkzaal. Hiervoor geldt in feite hetzelfde als voor het orgelspel: overdaad schaadt het luistergenot.

Een Psalm of een Gezang houdt de mens vaak een spiegel voor. Een spiegel van goede en kwade momenten. Men zingt dan woorden die op dat moment een schok te weeg brengen. Ook geven de liederen vaak antwoord op gewetensvragen. Een zangkoor kan een mens ook danig uit zijn evenwicht halen, want door alleen maar te luisteren kan de tekst goed binnenkomen maar slecht ontvangen worden of heel goed ontvangen al naar gelang de tekst, de persoon en het moment.

Samengevat kan men zeggen dat het gesproken Woord en de muziek zeer belangrijk zijn in de kerk, maar ook in de samenleving. In de kerk is de mens een "innemer" en buiten de kerk is de mens een "uitvoerder". Beiden vormen zijn belangrijk, want een mens kan niet altijd maar innemen of uitvoeren, het een is een logisch gevolg van het andere. Muziek met het Woord als hoofdzaak is een leefwijze die het Woord op muziek mogelijk maakt.

Klaas van Eijbergen